Quy định mới về thi đua, khen thưởng

Thứ nhất, về nguyên tắc khen thưởng có ba nội dung mới cần lưu ý:

Một là, tại khoản 2, Điều 3 Nghị định số 91/2017/NĐ-CP quy định khi khen thưởng, cần chú trọng khen thưởng tập thể nhỏ và cá nhân là người trực tiếp lao động, sản xuất, học tập, công tác hoặc chiến đấu, phục vụ chiến đấu. Để giải thích rõ khái niệm “Tập thể nhỏ”, tại khoản 12, Điều 1 Thông tư số 08/2017/TT-BNV đã nêu rõ: “Tập thể nhỏ là tập thể có quy mô nhỏ ở cơ sở, bao gồm một số cá nhân cùng thực hiện một nhiệm vụ (tổ, đội; phòng, khoa thuộc bệnh viện cấp huyện, bệnh viện cấp tỉnh; tiểu đội thuộc lực lượng vũ trang nhân dân; đội thuộc công an cấp huyện…)”.

Đồng chí Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí trao Cờ thi đua của Chính phủ cho các
đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua trong công tác của ngành Kiểm sát năm 2016

Cũng liên quan đến nội dung này, tại khoản 4, Điều 2 Thông tư số 08/2017/TT-BNV yêu cầu phải “Quan tâm khen thưởng cá nhân, tập thể từ yếu kém, phấn đấu trở thành điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua; người dân tộc thiểu số và cá nhân có nhiều sáng tạo trong lao động, học tập, công tác”, nhằm tạo động lực cho các cá nhân, tập thể nhỏ, còn yếu kém có mục tiêu phấn đấu.

Liên hệ trong ngành Kiểm sát, khái niệm “Tập thể nhỏ” có thể được hiểu là các đơn vị có số lượng cán bộ thuộc nhóm thấp nhất so với mặt bằng chung, hoặc các đơn vị ở địa bàn xa, điều kiện cơ sở vật chất khó khăn, khối lượng công việc ít, như các đơn vị: VKSND huyện Thạch Thất, Phú Xuyên, Mỹ Đức… Hoặc khi bình xét thi đua, đối với những đơn vị trước còn yếu kém, nhưng nay đã có nỗ lực, cố gắng và tiến bộ hơn nhiều so với trước kia thì cũng cần quan tâm hơn để khen thưởng, động viên kịp thời, tránh tình trạng chỉ khen những đơn vị có bề dày thành tích, làm mất động lực của các đơn vị nhỏ, còn yếu trong phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu nghiệp vụ.

Hai là, khi có nhiều cá nhân, tập thể cùng đủ điều kiện, tiêu chuẩn thì lựa chọn cá nhân nữ hoặc tập thể có tỷ lệ nữ từ 70% trở lên để xét khen thưởng. Đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý là nữ thời gian giữ chức vụ để xét khen thưởng quá trình cống hiến được giảm 1/3 thời gian so với quy định chung (quy định trước đây chỉ giảm 3 năm). Đây là chủ trương lớn của Đảng về quan tâm, phát triển đối với nữ giới, trong đó đã được cụ thể hóa tại Luật bình đẳng giới, trong các công tác nhân sự và nay là trong công tác thi đua, khen thưởng.

Thứ hai, về quy trình, cách thức tiến hành họp Hội đồng thi đua, tại khoản 2 Điều 2 Thông tư số 08/2017/TT-BNV quy định Hội đồng thi đua chỉ tiến hành họp khi có ít nhất 2/3 thành viên tham dự. Đối với các thành viên Hội đồng vắng mặt thì Thường trực Hội đồng xin ý kiến các thành viên vắng mặt bằng văn bản, sau đó tổng hợp, báo cáo Chủ tịch Hội đồng và hoàn thiện Biên bản họp Hội đồng, hồ sơ khen thưởng.

Như vậy, đây là quy định mới về trình tự, thủ tục họp Hội đồng thi đua cần lưu ý, bởi theo quy định trước đây nếu thành viên trong Hội đồng vắng thì không xin ý kiến mà chỉ lấy kết quả của các thành viên có mặt trong cuộc họp là đủ điều kiện để hoàn thiện hồ sơ.

Thứ ba, để tháo gỡ vướng mắc trong việc tính thời gian cho thành tích tiếp theo khi khen thưởng mức cao hơn, tại khoản 7, Điều 2 Thông tư số 08/2017/TT-BNV đã quy định: “Thời gian trình khen thưởng lần tiếp theo được tính theo thời gian lập được thành tích ghi trong quyết định khen thưởng lần trước. Đối với quyết định khen thưởng không ghi thời gian lập được thành tích thì thời gian trình khen thưởng lần sau được tính theo thời gian ban hành quyết định khen thưởng lần trước.”

Theo hướng dẫn trên, được hiểu mốc thời gian để tính khen thưởng lần tiếp theo sẽ được xác định ở hai thời điểm: Một là thời điểm tiếp theo của năm được ghi trong Quyết định khen thưởng lần trước; hai là tính từ thời điểm của năm ban hành Quyết định khen thưởng lần trước nếu trong Quyết định không ghi thời gian.

Ví dụ: Theo quy định để tặng “Huân chương Lao động” hạng nhất cho cá nhân, thì phải đáp ứng được điều kiện “Đã được tặng thưởng “Huân chương Lao động” hạng nhì và 05 năm tiếp theo trở lên liên tục lập được thành tích xuất sắc…”. Năm 2010, đồng chí Nguyễn Văn A được tặng Huân chương lao động hạng Nhì, trong Quyết định ghi được tặng Huân chương do hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giai đoạn 2005 – 2009. Vậy, thời điểm tính “5 năm tiếp theo liên tục” ở đây để xét tặng Huân chương lao động hạng Nhất sẽ được tính từ năm 2010 – là năm tiếp theo của giai đoạn 2005 – 2009 đã được ghi trong Quyết định. Trường hợp trong Quyết định không ghi giai đoạn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thì “5 năm tiếp theo liên tục” để xét tặng Huân chương lao động hạng Nhất đối với đồng chí Nguyễn Văn A sẽ được tính từ năm 2010 – là năm ban hành Quyết định.

Thứ tư, một điểm mới nữa đáng lưu ý, đó là điều kiện để được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Huân chương lao động hạng ba được mở rộng hơn, đó là: Theo hướng dẫn tại khoản 2, Điều 4 Thông tư số 08/2017/TT-BNV, khi sơ kết, tổng kết phong trào thi đua có thời gian từ 05 năm trở lên, đối với những tập thể, cá nhân có thành tích đặc biệt xuất sắc theo quy định tại điểm b, khoản 1 Điều 24 và Điều 27 Nghị định số 91/2017/NĐ-CP thì có thể trình cơ quan có thẩm quyền xét tặng Huân chương lao động hạng Ba.

Thứ năm, về việc xét danh hiệu Lao động tiên tiến, tại Điều 10 Nghị định số 91/2017/NĐ-CP đã quy định cụ thể những trường hợp được xét và không được xét như sau:

Một là, cá nhân được cử tham gia đào tạo, bồi dưỡng ngắn hạn dưới 1 năm, chấp hành tốt quy định của cơ sở đào tạo, bồi dưỡng thì thời gian học tập được tính vào thời gian công tác tại cơ quan, tổ chức, đơn vị để được bình xét danh hiệu “Lao động tiên tiến”, “Chiến sĩ tiên tiến”. Trường hợp cá nhân được cử tham gia đào tạo, bồi dưỡng từ 1 năm trở lên, chấp hành tốt quy định của cơ sở đào tạo, bồi dưỡng, có kết quả học tập từ loại khá trở lên thì được tính để xét tặng danh hiệu “Lao động tiên tiến”, “Chiến sĩ tiên tiến”.

Theo hướng dẫn này, liên hệ trong ngành Kiểm sát, các trường hợp cán bộ tham gia học lớp đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát có thời gian 9 tháng, nếu không có vi phạm thì thời gian đi học vẫn tính là thời gian công tác để bình xét Lao động tiên tiến cuối năm, mà không cần đợi phải có kết quả học tập. Đây là quy định hợp lý, phù hợp với thực tiễn vì việc đi học nghiệp vụ là do cơ quan cử đi, là đi thực hiện nhiệm vụ, nên không thể tính thời gian này là thời gian nghỉ việc để không xét thi đua cho cán bộ được.

Tuy nhiên, có một vấn đề nảy sinh là: một cán bộ đi học lớp nghiệp vụ ngắn hạn vẫn đủ điều kiện để xét danh hiệu Lao động tiên tiến. Vậy, khi họ đạt được danh hiệu Lao động tiên tiến rồi thì có được bình xét danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở không? Theo quan điểm của chúng tôi, nếu cán bộ đã đạt danh hiệu Lao động tiên tiến mà có sáng kiến, được đơn vị tín nhiệm, suy tôn là Chiến sĩ thi đua và đủ các điều kiện khác theo quy định, thì đương nhiên họ có thể được xét công nhận danh hiệu thi đua này.

Hai là, một điểm mới nữa quy định về việc bình xét danh hiệu Lao động tiên tiến, đó là: thời gian nghỉ thai sản theo quy định vẫn được tính để bình xét tặng danh hiệu “Lao động tiên tiến”. Tuy nhiên, cần lưu ý là chỉ “thời gian nghỉ thai sản theo quy định” mới được tính để bình xét thi đua, nếu thời gian nghỉ thai sản vượt quá quy định thì thời gian vượt quá đó sẽ không được tính là thời gian để bình xét.

Ba là, cũng tại Điều 10 của Nghị định còn quy định: không xét tặng danh hiệu “Lao động tiên tiến” đối với các cá nhân mới tuyển dụng dưới 10 tháng; và bỏ quy định: Không xét tặng danh hiệu “Lao động tiên tiến” khi nghỉ từ 40 ngày làm việc trở lên theo khoản 6 Điều 5 Nghị định 65/2014/NĐ-CP ngày 01/07/2014.

Thứ sáu, Nghị định số 91/2017/NĐ-CP đã quy định cụ thể và mở rộng hơn so với Nghị định số 13/2012/NĐ-CP ngày 02/3/2012 của Chính phủ về khái niệm “sáng kiến” để làm căn cứ xét tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua. Đó là: ngoài sáng kiến còn có Đề tài nghiên cứu khoa học đã được nghiệm thu ở mức đạt trở lên, được áp dụng trong thực tiễn mang lại hiệu quả cao, đã được cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền xem xét, quyết định thì cũng được coi như là sáng kiến để làm căn cứ xét tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua (trước đây không quy định Đề tài khoa học có giá trị tương tự như sáng kiến).

Ngoài ra, Nghị định cũng nêu rõ, đối tượng được công nhận có đề tài nghiên cứu khoa học để làm căn cứ xét danh hiệu thi đua và các hình thức khen thưởng là: Chủ nhiệm đề tài và người trực tiếp tham gia nghiên cứu đề tài.

Thứ bảy, tiêu chuẩn khen thưởng đối với Huân chương đều hạ thấp điều kiện hơn so với quy định trước đây. Cụ thể:

Đối với Huân chương Độc lập hạng nhất (Điều 16), giảm số lượng được tặng Cờ thi đua của Chính phủ đối với tập thể còn 03 lần (so với 4 lần theo Nghị định số 65/2014/NĐ-CP); Huân chương Độc lập hạng nhì (Điều 17), giảm số lượng được tặng Cờ thi đua của Chính phủ còn 02 lần (Nghị định 65 là 3 Cờ); Đối với công nhân: Giảm từ 7 phát minh, sáng chế, sáng xuống còn 4 khi xét tặng Huân chương Lao động hạng nhất; từ 5 phát minh, sáng chế, sáng kiến xuống còn 3 khi xét tặng Huân chương Lao động hạng nhì; từ 3 phát minh, sáng chế, sáng kiến xuống còn 2 khi xét tặng Huân chương Lao động hạng ba…

Thứ tám, về mức chi tiền thưởng, theo đó danh hiệu “Cờ thi đua của Chính phủ” được tặng cờ và được thưởng 12,0 lần mức lương cơ sở (trước đây là 24,5 lần mức lương tối thiểu); Danh hiệu Cờ thi đua cấp tỉnh được tặng cờ và được thưởng 8,0 lần mức lương cơ sở (trước đây là 15,5 lần mức lương tối thiểu); Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ được tặng bằng và được thưởng 3,5 lần mức lương cơ sở đối với cá nhân và 07 lần mức lương cơ sở đối với tập thể (trước đây là 1,5 lần đối với cá nhân và 03 lần đối với tập thể); không quy định thưởng tiền đối với kỷ niệm chương của bộ, ngành, huy hiệu đối với tỉnh và gia đình văn hóa.

Kim Oanh – Phương Ngọc

VKSND thành phố Hà Nội